Het is inmiddels al weer de derde week van november en de afgelopen weken was het jammergenoeg erg nat. Orla en ik hadden de eerste week van november vrij genomen, maar door alle regen besloten we om geen dagtochten te maken. Het blijft in Ierland natuurlijk altijd een gok met het weer. De zomer was erg droog en de vroege herfst ook. Sommige bomen gingen vanwege de erg droge zomer in augustus al in herstmodus om vocht te behouden en hadden toen al gekleurde bladeren. Eind oktober en begin november waren welliswaar erg nat maar nog steeds erg warm voor de tijd van het jaar. De verwarming ging alleen af en toe aan om het vocht te verdrijven. Sinds een paar dagen is het nu ’s avonds, ’s nachts en ’s ochtends weer een stuk kouder. Vorige week (16-11) had ik zelfs wat ijs op de voorruit van de auto. Wanneer we ‘s avonds door het dichtsbijzijnde dorp of door Limerick City lopen, ruiken we turfrook en kolenrook uit de schoorstenen. Beiden hebben een zeer specifieke geur en horen voor mij bij het geurenpallet van Ierland, tesamen met de geur van straten met pubs en restaurants en natuurgeuren zoals de bloeiende gaspeldoorn.
Vanaf eind oktober zijn de meeste loofbomen in herfstooi gekleed en valt er veel te genieten. Natuurlijk merk je er aan de kust minder van omdat daar minder bomen groeien. Er zijn echter vrij veel bosrijke gebieden in Ierland waar je mooie herfstwandelingen kunt maken. Een groot aantal wordt door het Ierse staatsbosbeheer (Coillte) beheerd. Daarnaast zijn er (voormalige) landgoederen, al dan niet met een landhuis of ruïne van een landhuis die voor een deel bebost zijn, en waar je soms erg mooie oude bomen ziet. Een aantal daarvan vallen onder Coillte maar anderen zijn weer in privébezit of vallen onder het OPW (office of public works), zoals bijvoorbeeld Powerscourt estate in County Dublin, het kasteel en de gronden van Blarney Castle en Doneraile wildlife park, beiden in het graafschap Cork.
Ik raad wandelaars die in Ierland de natuur ingaan altijd aan om goede, waterdichte/waterafstotende wandelschoenen mee te nemen omdat het weer in ieder jaargetijde onvoorspelbaar is, maar vooral in de herfst loop je de kans dat de grond natter en op sommige plekken drassig is. Daarbij ga je bij boswandelingen regelmatig heuvelop en heuvelaf met soms een redelijke afgrond naast het pad en loop je soms vlak langs een wildstromend riviertje zodat uitglijers niet aan te raden zijn. Houd er ook rekening mee dat je redelijk vroeg op pad moet omdat het aantal daglichturen beperkt is en veel landgoederen in dit jaargetijde om vijf uur ’s middags sluiten. Het is ook een goed idee om een hoofdlamp bij je te hebben voor het geval je in het donker komt te lopen. Ik vind dat zelf handiger en beter dan het zaklampje op de telefoon.
Hier kun je de link vinden naar de coillte wandelingen in heel Ierland. Wanneer je op het kaartje inzoomt, kun je op de individuele wandelingen en de daarbijbehorende individuele webpagina’s klikken.
Daarnaast kun je de AllTrails app gebruiken om (bos)wandelingen in Ierland te vinden. Je kunt dan met filters op moeilijkheidsgraad, lengte, omgeving en bijvoorbeeld hondvriendelijkheid wandelingen uitzoeken.
NB: voor het betreden van landgoederen als Powerscourt en Blarney Castle, moet je betalen. Coillte wandelgebieden zijn gratis toegankelijk en een aantal OPW wandelgebieden zijn ook gratis toegankelijk.
Klik op de foto’s om ze groter te zien.
Landgoed Doneraile, County CorkLandgoed Doneraile, County CorkLandgoed Doneraile, County CorkTorc waterval, Killarney, County KerryMeeting of the Waters, Killarney, County KerryMeeting of the Waters, Killarney, County KerryGlendalough, County WicklowGlendalough, County WicklowGlendalough, County WicklowHerfst in Ierland. Klik op de foto’s om ze groter te zien.
Soms heb je het idee, wanneer je door de heuvels en bergen van Ierland wandelt, dat je in een boek van Tolkien bent terechtgekomen. De namen van heuvels, bergen en streken met tot de verbeelding sprekende namen, waar soms legendes en verhalen aan verbonden zoals bij Slievenamon. Laaghangende bewolking kruipt langzaam rond de toppen en je loopt soms door bos waar je oude, bemoste ruïnes tegenkomt en langs snelstromende beken wandelt. Of je bevindt je aan de kust op een strand omzoomt door klippen en rotsen met het geluid van de Atlantische oceaan en zeevogels op de achtergrond.
Bemoste ruïne tijdens wandeling in de Ierse midlands. (Zie blog over Glenbarrow, County Laois).
Ierland is een paradijs voor zowel de doorgewinterde lange-afstand wandelaars en de ervaren bergwandelaars als de gelegenheidswandelaars die het liefst goed gemarkeerde, kortere luswandelroutes volgen. Door heel Ierland heen vind je lineaire wandelingen en luswandelingen aan de kust en in de binnenlanden. Op sommige wandelingen kom je bijna geen mens tegen en kom je heerlijk tot rust.
Er zijn echter een aantal factoren waar je in Ierland rekening mee moet houden. Allereerst is daar natuurlijk het weer. In Ierland kun je het hele jaar door soms een paar verschillende weertypes op een dag krijgen. Het kan ’s ochtends vroeg schitterend zijn met stralende zon, terwijl een paar uur later ineens een aantal regenbuien vallen waarna het soms in de late middag ineens weer mooi is of andersom. Natuurlijk hebben we ook mooie droge dagen maar je moet in ieder geval met alles rekening houden, vooral in de berggebieden waar het weer binnen een aantal minuten kan omslaan. Als weerapp gebruik ik meestal yr.no. Ten tweede moet je rekening houden met de verschillende ondergronden. Veel bergwandelingen gaan gedeeltelijk door bergveengebied, waar het, vooral na een aantal regendagen, flink zompig en modderig kan zijn.
De beste tijd van het jaar om in Ierland als toerist te gaan wandelen is van mei tot oktober, wanneer je voldoende daglicht hebt. Dit is normaalgesproken ook de tijd dat georganiseerde wandelvakanties beschikbaar zijn en dat er meer accomodatie beschikbaar is.
Kleding en schoeisel is mede afhankelijk van waar je wilt gaan wandelen. Mocht je de heuvels en bergen in willen gaan dan zijn goede (hoge) kwaliteitswandelschoenen aan te raden en dan het liefst waterafwerend vanwege mogelijk natte en modderige gedeeltes. Wat kleding betreft moet je dus altijd rekening houden met regen of – meer naar de kust – zeemist. Vooral in de Ierse berggebieden kan het weer soms binnen een aantal minuten omslaan en loop je ineens in dichte mist of een regenbui. Een goede kwaliteit wandelbroek en een lichtgewicht fleece over een basislaag en een lichtgewicht wind- en waterdichte jas zijn aan te raden wanneer je de bergen in trekt. Je kunt de lagen die je nog niet draagt dan zonder moeite in een kleine rugzak met je meedragen. Orla en ik beklommen Mount Seefin in het Ballyhoura berggebied terwijl het aan de voet, uit de wind een graad of 22 was. Eenmaal boven op de helemaal niet zo hoge berg stond er een erg koude, harde wind en was het waarschijnlijk nog maar een graad of 12 en kregen we een tien minuten durende regenbui op onze kop. Het uitzicht maakte veel goed. Op de klippen aan de kust kan er ook vaak een sterke, koude wind staan en is een goed windjack aan te raden, zelfs midden in de zomer. Er groeit veel gaspeldoorn in de Ierse berggebieden en de soms nog lage struiken hebben gemene stekels waardoor het dragen van een korte broek is af te raden, niet alleen vanwege stekelstruiken maar mede vanwege teken. Reflecterende hesjes zijn aan te raden wanneer je ook gedeeltes over de weg loopt.
Wanneer je in de hogere berggebieden van Ierland meer van de platgebaande paden loopt of langere hikes gaat wandelen is een kompas en kaart van het gebied aan te raden. De Ordnance Survey Discovery kaarten van 1:50.000 zijn vaak genoeg. Je kunt kaarten en gidsen in Ierland in fysieke boek en reiswinkels en bij Trailhead kopen en in Nederland bij de Zwerver. (Zijn ze wel wat duurder). Kaarten van 1:25.000 zijn voor sommige gebieden ook te koop. Vertrouw niet altijd op je telefoon omdat het bereik in deze gebieden vaak erg slecht is. Wanneer je op een wandelapp bent geabonneerd, kun je soms wandelingen downloaden en offline gebruiken. Zorg ervoor dat je dit op tijd hebt gedaan en neem een powerbank (externe oplader) mee zodat je niet met een lege batterij komt te zitten. Mocht je niet met kaart en kompas overweg kunnen dan is het aan te raden om je aan goed gemarkeerde wandelingen te houden.
Gemarkeerde wandeling naar Lough Muskry in de Galtee Mountains.
Voor de doorgewinterde bergwandelaars is de MacGillycuddy’s keten met Ierland’s hoogste berg Carrauntoohil (1038m), de grootste uitdaging. Wanneer je kikt op het lopen over smalle bergrichels met links en rechts een afgrond, dan is dit de plek. Voor de minder ervaren wandelaars wordt aangeraden om deze bergketen alleen met gids op te gaan. Wat betreft uitdagingen aan de kust kun je in Donegal de one man’s pass op Slieve League, de hoogste klippen van Ierland lopen. Dit is zeker niet voor mensen met hoogtevrees en niet aan te raden met slecht weer.
Voor de wat minder ambitieuze wandelaar zijn er in Ierland een groot aantal gemarkeerde (lus)wandelingen te vinden, waarvan sommige de heuvels en bergen aan de kust en in het binnenland opgaan of er omheen en andere weer in de lagere gedeeltes blijven, soms langs rivieren en door bossen. Veel van de wandelingen die gedeeltelijk door bos gaan zijn door de organisatie Coillte uitgezet. Coillte (uitspraak ongeveer: kwieltje) is Iers voor bos en Coillte is een soort staatsbosbeheer. Veel van hun bos is jammergenoeg monocultuur voor de kap. Een enkele keer is een Coillte wandelgebied daarom gedeeltelijk afgesloten wanneer er kap plaatsvindt. Vaak zijn er luswandelingen van verschillende lengte en moeilijkheidsgraad uitgezet die aan het begin van de wandeling op een kaart worden aangegeven en uitgelegd. Je kunt ze meestal ook online vinden. De moeilijkheidsgraad wordt hier vaak aangegeven met easy, moderate en difficult of soms strenuous (zeer inspannend). Er staat dan meestal informatie bij over wat je kunt verwachten en soms hoe fit je moet zijn om de route te lopen. Je kunt dan ook woorden tegenkomen als “scree”: los gesteente dat het lopen bemoeilijkt, “scramble”: handen-en-voetenwerk tijdens een klim of afdaling, “looped walk”: luswandeling, “cairn”: door mensen gemaakte stapel stenen op de top van een heuvel of berg of onderweg om de route aan te geven. Veel wandelingen zijn op de app AllTrails te vinden. Deze app heeft een gratis versie en een uitgebreidere betaalde versie die je ook toestaat om wandelingen te downloaden zodat je ze offline kunt gebruiken. Handig wanneer je in een gebied slecht internet hebt.
Reken voor wandelen (afhankelijk van de ondergrond) 12 minuten per kilometer (5 km per uur) + 10 minuten voor iedere 100m die je omhoog gaat. Dat is zonder rustpauzes, over een redelijk begaanbaar pad.
NB: Mountaineering Ireland heeft een graadindeling opgezet die iets afwijkt van de graadmeting die je bij veel van de vaak door lokale organisaties uitgezette en onderhouden gemarkeerde wandelingen ziet.
Natuurlijk kun je in Ierland ook mooie strandwandelingen maken. Wees er echter op bedacht dat sommige stranden bij hoogwater compleet overspoeld worden. Dit is geen probleem wanneer je duinen achter je hebt en gemakkelijk van het strand kunt komen, maar stranden aan een klippenkust, vooral met hier en daar vooruitstekende klippen, kunnen soms in gedeeltes geïsoleerd raken. Bij laagwater loop je over strand om de vooruitstekende rotsen heen, maar bij hoogwater is je weg naar het gedeelte met het pad omhoog ineens afgesneden. Hou dus naast toegangspaden de getijden in de gaten. Je kunt Ierse hoog- en laagwaterstanden hier vinden.
De Coppercoast, County Waterford met een aantal stranden die bij hoogwater geïsoleerd zijn.
In Ierland is een aantal jaren geleden ook begonnen met het aanleggen van zogenaamde Greenways. Dit zijn gestandaardiseerde, autovrije wandel – en fietsroutes die ook rolstoel-toegankelijk zijn. Je vindt ze door heel Ierland. Het zijn lineaire routes die je in gedeeltes kunt wandelen. Houdt er rekening mee dat fietsers deze routes ook gebruiken.
Honden: mocht je met een of meerdere honden op vakantie gaan, houd er rekening mee dat op veel trails in de heuvel – en berggebieden honden niet (meer) worden toegelaten. Veel trails gaan over het grondgebied van een boerderij, soms met koeien, maar vooral in de wildere gebieden schapen die los rondlopen. Mede door het zich niet aan de regels houden van sommige hondenbezitters die honden toch los lieten lopen waar ze alleen aan de lijn waren toegestaan, staan nu zelfs bij wandelingen waar honden eerst wel waren toegestaan, borden met “no dogs allowed”.
limerick-groninger 